Acordo para a repartición do 'catastrazo'

O pasado 24 de febreiro, o Concello asinou un acordo coa Federación para a repartición no rural do importe recadado en concepto de regularización catastral. Este importe investirase a maiores do ordinario previsto para este fin destinado ás aldeas.

O montante inicialmente calculado era de 988.000 €, aínda que ao final se espera recadar un 18% menos, 810.000 € efectivos. Esta cifra vaise repartir, en principio, en tres anualidades entre 2017, 2018 e 2019 a non ser que se poida facer antes. A cantidade destinada a cada exercicio dividirase en dúas partidas, unha de 150.000 € para investimentos en infraestruturas de saneamento e similares e outra de 132.000 € para unha nova liña orzamentaria denominada “orzamento participativo”, de cuxas bases xa se facilitou un borrador.

Representantes das asociacións veciñais e representantes do Concello serán os encargados de decidir sobre o investimento das partidas anteriores. Así mesmo, o Goberno municipal comprométese a facilitar unha relación de investimentos previstos para o rural en 2017, a partir da cal se han computar as novas actuacións previstas.

Posición de FEDERAMES con respecto ao 'catastrazo'

 
 

O día 15 de febreiro de 2017 as asociacións Pedra do Fuso (Ames), O Corpiño (Ames), Monte do Crego (Trasmonte), San Pedro de Bugallido, Paravent (Biduído) e Covas constituíron a Federación de Asociacións do Rural de Ames (FEDERAMES). FEDERAMES elixiu a súa primeira Xunta Directiva, composta por Manuel Freire como presidente, Manuel Lens como vicepresidente, Benxamín Dosil como secretario e Inés Sanmartín como tesoureira. A Federación adoptou, como primeiro acordo, transmitirlle ao Concello a súa posición con respecto á proposta realizada polo actual Goberno municipal o 10 de xaneiro de 2017 sobre o retorno ao rural do recadado en concepto de cobro retroactivo do IBI con motivo do proceso de regularización catastral, coñecido comunmente como “catastrazo”.

En primeiro lugar, respecto ás opinións vertidas por representantes municipais de que as asociacións están de acordo “no fundamental” coa proposta do Concello, a federación quere matizar que o fundamental é, para os seus membros, o compromiso do alcalde adquirido o 16 de outubro de 2016 de que os 988.000 euros previstos de recadar volverán ás zonas rurais en forma de investimentos desenvolvidos en colaboración cos colectivos implicados. Como compromiso que é, xa foi asumido polo Goberno e non é motivo de negociación. Agora as propostas deben centrarse en clarexar o cando, o canto e o como se reinviste o importe recadado.

En segundo lugar, respecto á proposta municipal de destinar 150.000 euros a maiores do actualmente investido en servizos básicos de saneamento e similares no ámbito rural, a federación considera que é insuficiente, pechada e difícil de medir. É insuficiente porque apenas supera o quince por cento do que se prevé recadar en total. É pechada porque non se lles dá a posibilidade aos axentes sociais de decidir en que se inviste esa cantidade. E é difícil de medir porque non se facilitaron as estimacións iniciais de investimento no rural para 2017 sen incluír este incremento. Pódese consultar o resumo da xuntanza que mantivo FEDERAMES co Concello neste sitio.

En terceiro lugar, respecto dos 132.000 euros previstos para investir nunha nova partida denominada “Orzamentos participativos Concello de Ames 2017”, a federación cre que responde de forma moi reducida ás súas demandas e que limita a participación á mínima expresión. Dunha banda, as necesidades do rural son de gran envergadura e unha repartición de tan poucos fondos en multitude de pequenos proxectos vai minimizar a repercusión do investido. E, doutra, a participación anunciada parece que se limita a achegar ideas ou propostas para que logo o Concello decida o seu destino. FEDERAMES considera que se debe incrementar este investimento e que debe ir dirixido a iniciativas de maior entidade, coa implicación dos axentes sociais en todas as fases de decisión.

En cuarto lugar, respecto da opinión global da federación acerca do reinvestimento no rural do recadado polo “catastrazo”, FEDARAMES estima que:

-Dado que a maior parte da taxa se ingresará nas arcas municipais durante 2017, coida prioritario que se fixen durante este exercicio todas as prioridades de investimento para o rural incluídas neste incremento recadatorio de 988.000 euros. Non obstante, tamén se deberían ter en conta os ingresos iniciais por este concepto durante os últimos meses de 2016 e os posibles remanentes que chegasen en 2018.

-Debe dárselles prioridade aos proxectos que beneficien á totalidade ou á inmensa maioría da poboación que vive nas zonas rurais fronte a outras iniciativas de ámbito máis reducido. Preferentemente, serán proxectos novos, pero tamén cabe a posibilidade de ampliar proxectos existentes que sexan de interese para a maioría, segundo o criterio dos axentes sociais.

-Tanto as asociacións como a Federación deben ter unha implicación sistemática en todo o proceso de decisión, desde o deseño e elaboración das propostas participativas municipais, ata o desenvolvemento e finalización dos proxectos que se acometan. Daquela, a contribución de FEDERAMES e das asociacións que a compoñen non pode limitarse a dicir si ou non a iniciativas municipais pechadas. 

En quinto lugar, respecto das propostas concretas que a Federación considera prioritarias, esta invita ao alcalde a unha xuntanza para explicarllas con maior detalle, no caso de que se adopte a decisión de investir a totalidade do recadado.

Orzamentos participativos: u-la participación?

O Goberno municipal de Ames está a traballar nunha proposta que denominou orzamento participativo e que define como “unha ferramenta activa de participación e xestión na que a cidadanía fai propostas e decide o destino de parte dos recursos municipais”. No caso de que se chegase a aprobar o novo orzamento, que se vén prorrogando desde 2013, crearíase unha partida orzamentaria por importe de 132.000 euros destinada a financiar en 2017 proxectos ou infraestruturas no rural, repartidos a razón de 12.000 euros por parroquia. Ata aquí a proposta.

Cando se incorpora a perspectiva cidadá nos procesos de toma de decisións das administracións públicas estase a mellorar a calidade democrática da poboación na que vive. Canta máis participación haxa nos asuntos locais, mellores serán as decisións adoptadas pola clase política porque elas nacerán das necesidades reais. Así mesmo, en moitos casos serán ideas novas, tomadas de forma consensuada e transparente, que servirán para enriquecer a acción política.
Podemos identificar dous tipos básicos de participación cidadá. A participación individual, que se realiza mediante votacións, presentando suxestións e reclamacións ou intervindo en xuntanzas, plenos ou consultas cidadás. E a participación colectiva, sobre todo cando é permanente, que pode ter unha base asociativa ou institucional. As asociacións poden formar parte de diversos procesos participativos, coma tal orzamentos, plans comunitarios e outros. A institución municipal tamén pode crear diversos órganos participativos, coma os foros, as asembleas ou as comisións veciñais.
Doutra banda, existen diferentes escalas de participación cidadá. No nivel máis básico, o Concello facilita información sobre unha actuación á veciñanza, ou tamén á inversa, mais esta non inflúe nin participa de forma activa. Nun segundo nivel, a xente é consultada sobre a súa opinión acerca dunha actuación que se vai desenvolver, que pode ou non ser vinculante. Nun terceiro nivel, mediante a concertación establécese unha participación sistemática e estable de representantes cidadáns (asociacións veciñais ou sectoriais) nos procedementos administrativos ou na formulación de políticas públicas. E, nun cuarto nivel, a veciñanza deseña un proxecto conxuntamente coa administración e a decisión da xente inflúe no resultado final. Dependendo do grao de participación de que se estea falar, pode haber procesos informativos, consultas participadas ou procesos participativos. Estes últimos, que poden proceder de iniciativa institucional ou cidadá, requiren un proceso de elaboración dividido en cinco fases: análise da situación, deseño e elaboración do proxecto participativo e do plan de comunicación, posta en marcha dos espazos de participación, finalización e avaliación.
Cando falamos de participación cómpre saber ben a que nos estamos a referir, non confundir os distintos tipos e escalas de participación e non chamarlle participación ao que non o é. Analizado o documento denominado “Orzamento participativo Concello de Ames 2017”, concluímos que é un pouco varias destas cousas, pero ningunha en conxunto. “Os orzamentos participativos corresponden en xeral a unha sistematización e regulamentación do sistema de concertación, posto que raramente acada o nivel de verdadeira co-decisión” (F. Pujol e J. C. Molero: “La participación ciudadana en los presupuestos de los principales municipios navarros. Situación actual y perspectivas”). A iniciativa citada parece mesturar tipos de participación individual e colectiva e aspectos dos niveis participativos de información e de opinión. Mais non queda aí: se non fora polas visitas ás parroquias previstas, a proposta semellaría unha convocatoria de subvención encuberta, tanto na forma en que prevé que se presenten os proxectos como na toma de decisións sobre que proxectos apoiar. Daquela, máis que participación directa, como se afirma, trátase de reunir opinións da cidadanía para logo decidir o que se considere oportuno desde a institución municipal. Un concurso de ideas, en definitiva.
 

Quero camiñar, onde están os camiños?

Moitos son os peóns que transitan por Ames, por onde pasan dous camiños de Santiago, a parte final do Camiño Portugués e a inicial do Camiño Real que vai a Fisterra. Outras persoas simplemente fan sendeirismo coa familia, corren ou van en bicicleta de montaña. Mais, por onde? Os montes son lugares illados, desprotexidos e en ocasións perigosos. As beiras das estradas non parecen o mellor sitio para realizar estas actividades de lecer. Así que a xente opta polas beirarrúas das vilas e das aldeas, cando as hai, para pasear. E os camiños... que pasa cos camiños?

Ames ten unha orografía empinada tanto cara ao norte coma cara ao sur, que pode disuadir a algúns de utilizar os carreiros para andar. Pero o seu territorio está inzado de camiños peonís e pistas, polo xeral nun estado de conservación lamentable. No seu día abriuse a Senda Verde entre Bertamiráns e o Milladoiro e tamén se acondicionaron algúns treitos das rutas da auga arredor da varios muíños construídos a carón dos ríos, que atraían mesmo a grupos de escolares para realizar actividades pedagóxicas. Todo iso botouse a perder por falta de mantemento; como consecuencia, non se pode pasar por elas e, en moitos casos, non quedan nin os postes sinalizadores.

Estase a converter nunha necesidade inaprazable que se potencien as rutas e sendas verdes, coidalas e darlles valor con algo máis que boas palabras. A páxina web do Concello anuncia un plan de recuperación de camiños tradicionais e novas rutas, ser máis información. Desde a Federación queremos apuntar que esta idea debería enfocarse a longo prazo e con sentidiño, contando coa colaboración das asociacións e demais axentes sociais do ámbito rural para axudar a identificar esas antigas vías de comunicación, recuperalas e sinalizalas. Tamén sería interesante ampliar os carreiros ata os límites de cada parroquia para enlazalos cos da seguinte e, así, lograr unha vasta rede peonil municipal. Noutras verbas, que quen quixese tivese a posibilidade rodear o concello pisando terra.